HAZIRLIK AŞAMASINDA

Kürtler, “İlk Gece Hakkı” ve Ötesi

Rober Koptaş soruyor, Taner Akçam yanıtlıyor

Taner Akçam’ın son kitabı Ermeni Soykırımı’nın Kısa Bir Tarihi hayli ilgi gördü. Kitabın yayımlandığı günlerde Gazete Duvar’dan Filiz Gazi’nin Akçam’la yaptığı söyleşide yer alan bir cümle ise bir grup Kürt araştırmacı ve aydının imza toplayarak Akçam’ı özür dilemeye davet etmesiyle tartışmaların odağına oturdu. Akçam söyleşide, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermenilerin ikinci sınıf vatandaş olarak algılandığını açıklarken, başka örneklerin yanı sıra, “Kürt bölgelerinde Kürt ağaları, evlenen Ermenilerin ilk gece hakkına sahiplerdi” ifadesini kullanmıştı. Buna karşın yapılan açıklamada ise, “İki halkın da uğradığı bunca haksızlık, mağduriyet varken; devasa sorunlar orta yerde duruyor iken, ‘ilk gece hakkı’ gibi absürd bir iddianın sansasyonel bir tarzla ortaya atılması anlaşılır bir durum değildir. Bu, her iki halka da hakarettir. Ayrıca Prof. Taner Akçam’ın üsttenci dilini ve bakışını reddediyoruz. Bu yaklaşım Türk resmi ideolojisinin sol tezahürüdür,” denildi.

Bu açıklamanın ardından çeşitli mecralarda yayımlanan köşe yazılarıyla suçlamalara, sosyal medyada ise hakaretlere maruz kalan Taner Akçam konuyla ilgili açıklamasını Yesayan Salonu aracılığıyla kamuoyuyla paylaştı. Yayımladığı metinde konuyla ilgili görüşlerini ve “ilk gece hakkı”yla ilgili ulaştığı kaynakları açıklayan Akçam, kendisi aleyhine yayımlanan metinde yer alan iddiaların aksine kaynaklarda böyle bir bilginin yer aldığı savunarak, konunun, hassas ve can yakıcı olsa da, geçmişle yüzleşme sürecinin bir parçası olarak soğukkanlılıkla tartışılması gerektiğini dile getirdi.

24 Nisan günü Yesayan Salonu’nda Aras Yayıncılık yayın yönetmeni Rober Koptaş, son kitabı vesilesiyle Taner Akçam’ı “Ermeni Meselesi Nasıl Hallolundu” başlıklı bir söyleşide konuk etmişti. Yaşanan tartışmaların ve Akçam’ın son açıklamasının ardından, Koptaş bu defa da, “Kürtler, Ermeniler, ‘İlk Gece Hakkı’ ve Ötesi” başlıklı bir yayınla, Taner Akçam’a konuyla ilgili yeni sorular soracak. 12 Nisan Çarşamba akşamı saat 20:00’de gerçekleşecek söyleşiyi Yesayan Salonu Youtube kanalından ve Aras Yayıncılık Facebook ve Twitter hesaplarından izleyebilirsiniz.

Katılımcılar

Rober Koptaş

1977’de İstanbul’da doğdu. Uzun yıllar Aras Yayıncılık’ta ve Agos gazetesinde görev yaptı. Yazar ve yayıncı olarak çalışmalarını bağımsız olarak sürdürüyor.

Taner Akçam

1953’te Ardahan’da doğdu. Sorumlu yazıişleri müdürü olduğu Devrimci Gençlik dergisindeki yazıları nedeniyle Mart 1976’da on yıla yakın hapis cezasına mahkûm edildi. Mart 1977’de Ankara Merkez Cezaevi’nden firar etti. 1988’de Hamburg Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nde şiddet, kültür ve insan hakları konularında çalışmaya başladı. 1991’de yayımlanan Türk Ulusal Kimliği ve Ermeni Sorunu (İletişim Yayınları), Ermeni sorunu etrafındaki çalışmalarının başlangıcına denk düşer. 1996’da Hannover Üniversitesi’nden sosyoloji ve tarih doktorası alan Akçam, Ermeni Soykırımı ve Türk milliyetçiliği konusunda çok sayıda çalışmaya imza attı. Çalışmalarını uzun yıllar Clark Üniversitesi Tarih Bölümü Holokost ve Soykırım Çalışmaları Merkezi’nde bulunan Kaloosdian/Mugar kürsüsünde sürdürdü. Halen UCLA bünyesindeki Promise Ermeni Enstitüsü’nde Ermeni Soykırımı Araştırma Programı direktörlüğü görevini yürütüyor.

Yayımlanmış Türkçe kitaplarından bazıları: İnsan Hakları ve Ermeni Sorunu (Ankara: İmge, 1996); ‘Ermeni Meselesi Hallolunmuştur’ (İstanbul: İletişim, 2008); Kanunların Ruhu, Ümit Kurt ile birlikte (İstanbul: İletişim, 2012); Ermenilerin Zorla Müslümanlaştırılması (İstanbul: İletişim, 2015); Naim Efendi’nin Hatıratı ve Talat Paşa Telgrafları (İstanbul: İletişim, 2018); Ermeni Soykırımı’nın Kısa Bir Tarihi (İstanbul: Aras, 2021).